13-03-2025 JOURE – Vanaf vandaag publiceren we onze algoritmes met een hoog risico in het landelijke Algoritmeregister. Het eerst geplaatste algoritme beschrijft het opsporen van illegale dempingen. Hiermee sorteert het waterschap voor op aankomende wetgeving, dat Nederlandse overheidsorganisaties verplicht om vanaf 2026 transparant te zijn over algoritmes met een hoog risico.
In het gepubliceerde algoritme is te lezen op welke wijze Wetterskip Fryslân kunstmatige intelligentie (AI) inzet bij het snel identificeren van illegale dempingen. Voorheen bekeken en vergeleken medewerkers in het voorjaar landelijke luchtfoto’s met voorgaande opnames, dat kostte veel tijd. Nu analyseert AI de luchtfoto’s snel en nauwkeurig. Daarna beoordelen medewerkers de analyseresultaten om te bepalen of er ook daadwerkelijk sprake is van illegale dempingen.
Transparante overheid
Met de wettelijke publicatieplicht in 2026 zijn overheidsorganisaties te controleren op discriminatie en willekeur bij hun algoritmes. Zo moeten burgers erop vertrouwen dat de overheid hiermee voldoet aan publieke waarden en (wettelijke) normen. Belangrijk, onderstreept dagelijks bestuurslid Frank Jorna. ‘We willen een transparante overheid zijn en laten zien wat we doen. We doen dat door verantwoord en open te handelen en duidelijkheid te geven over het gebruik van onze algoritmes met een hoog risico. Zo willen we het vertrouwen dat burgers en bedrijven in ons hebben versterken.’
Menselijk toezicht
De digitale ontwikkelingen gaan razendsnel en stoppen niet, vertelt Jorna. ‘We hebben daar geen invloed op. Wat we wel kunnen doen is duidelijkheid geven over hoe we ze toepassen en erover communiceren. Menselijk toezicht op een algoritme is daarbij cruciaal. We gebruiken geen algoritmes die niet voldoen aan wet- en regelgeving.’
Algoritmeregister
In het Algoritmeregister plaatsen Nederlandse overheidsorganisaties informatie over algoritmes die ze gebruiken in het werk. Een algoritme is een set van instructies die de computer geautomatiseerd volgt. Daarmee neemt het menselijke handelingen over bij het maken van keuzes, het beantwoorden van vragen en het oplossen van problemen. In het landelijke register kunnen burgers, maatschappelijke organisaties en media zien welke impactvolle algoritmes gebruikt worden. Zo zijn overheidsorganisaties voor iedereen kritisch te volgen, te bevragen en te controleren. Het landelijke Algoritmeregister is te vinden op algoritmes.overheid.nl (externe website).