04-01-2025 JOURE – In de helft van de Nederlandse landbouwgebieden is de waterkwaliteit in sloten en beken onvoldoende. Het mestbeleid heeft vanaf 1986 wel tot verbetering geleid, maar de dalende trends lijken af te zwakken en daarom zijn verdere maatregelen nodig. Deze conclusies trekt de Unie van Waterschappen na onderzoek dat kennisinstituut Deltares heeft gepubliceerd.
Samen met de waterschappen heeft Deltares gegevens tot en met 2023 over de nutriënten fosfor en stikstof in het water verzameld op 172 meetlocaties. De gekozen locaties liggen in waterlopen waar meststoffen uit de landbouw de grootste invloed hebben. Voor zowel stikstof als fosfor blijkt dat de gemeten concentraties op ongeveer de helft van de locaties te hoog zijn. In een ongunstig jaar voldoet slechts een kwart van de sloten en beken aan de milieueisen.
Het overschot aan stikstof en fosfor in het oppervlaktewater kan leiden tot giftige algenbloei, vissterfte en een afnemende biodiversiteit. De resultaten van 145 geselecteerde meetlocaties met een voldoende lange meetreeks wijzen op een langzame verbetering van de waterkwaliteit, maar de dalende trends lijken in de meer recentere jaren af te zwakken. In een aantal wateren blijkt uit de trend dat de waterkwaliteit zelfs achteruitgaat. Op de helft van de locaties voldoen de concentraties nog niet aan de gestelde doelen.
Deltares heeft op basis van de meetreeksen ook een aantal extra analyses uitgevoerd. Hieruit komt onder meer naar voren dat extreem natte condities in de zomer voor hogere nutriëntenconcentraties in oppervlaktewater in landbouwgebieden zorgen. Een ander opvallend resultaat was een versnelde opwarming van het water sinds 2012. Warmer water is gevoeliger voor meststoffen doordat er eerder algenbloei en zuurstofloosheid ontstaat. Waterkwaliteit moet dan ook onder alle weersomstandigheden aan de norm voldoen.
Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur moet dit jaar maatregelen opnemen in het achtste actieprogramma nitraatrichtlijn om te voorkomen dat nutriënten in het water terecht komen. De Waterschappen achten extra maatregelen nodig voor een gezonde leefomgeving met goede waterkwaliteit.