29-03-2025 JOURE – Sinds augustus 2024 is de Europese Natuurherstelverordening van kracht. De verordening bevat aanvullende verplichtingen voor de lidstaten van de Europese Unie tot het beschermen en herstellen van ecosystemen. Ze moeten voor 1 september 2026 een concept Natuurplan indienen bij de Europese Commissie met concrete maatregelen voor de periode tot 2030 en met een doorkijk naar 2040 en 2050. In een een brief aan de Tweede Kamer schetst staatssecretaris Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur hoe het kabinet daar invulling aan wil geven.
Bij de implementatie en uitvoering van de Natuurherstelverordening beperkt het kabinet zich tot de noodzakelijke maatregelen om te voldoen aan de eisen van de verordening. Wel zal nadere uitwerking in wet- en regelgeving nodig zijn om uitvoering te kunnen geven aan de eisen van de verordening. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om regels die vastleggen welk bestuursorgaan verantwoordelijk is voor de uitvoering van maatregelen tot herstel, verbetering of het in standhouden van de natuur en groen in en rondom de stad.
De uitwerking van de natuuropgave wordt in samenhang opgepakt met andere bestaande beleidsontwikkelingen. De opgaven uit de Natuurherstelverordening zullen tot 2030 zoveel mogelijk in en om bestaande natuurgebieden worden gerealiseerd. Ondanks het streven om aan te sluiten bij bestaand beleid zullen extra inspanningen nodig zijn om aan de opgave te voldoen. De precieze opgave en de mogelijkheden voor invulling ervan, worden momenteel in kaart gebracht.
Nederland heeft een uitgebreid stelsel van natuurmonitoring, maar conform de eisen van de Natuurherstelverordening moet de toestand van de verschillende ecosystemen verder in kaart worden gebracht. Momenteel wordt gewerkt aan de voorbereidende monitoring om aanvullende gegevens te verzamelen over de ecologische staat van de natuur in de verschillende ecosystemen. De daadwerkelijke staat van de Nederlandse natuur vormt de ‘basislijn’ voor het Natuurplan, waarop de aanvullende maatregelen vervolgens worden afgestemd.
Nederland is verplicht om maatregelen te nemen om significante verslechtering van habitattypen te voorkomen. De verordening biedt wel de mogelijkheid om, onder strikte voorwaarden, verslechtering van terrestrische, kust- en zoetwaterhabitattypen en -leefgebieden van soorten te beoordelen op landelijk niveau. De bepaling maakt het mogelijk om in specifieke gebieden, buiten Natura 2000-gebieden, verslechtering toe te staan, mits de algehele toestand van het habitattype of leefgebied op landelijk niveau niet verslechtert.
Het toepassen van deze afwijkingsbepaling kan ruimte geven aan het realiseren van andere maatschappelijke opgaven en het ontplooien van activiteiten in de fysieke ruimte, zoals woningbouw, werkgelegenheid en voedselzekerheid. Nederland wil daarom gebruik maken van deze mogelijkheid en heeft dit gemeld aan de Europese Commissie, zoals vereist. Momenteel werkt het kabinet de mogelijkheden om van deze afwijkingsbepaling gebruik te maken uit.