24-11-2024 JOURE – In 2022 was voor de nutriënten stikstof en fosfor de bijdrage vanuit de landbouw en de uit- en afspoeling vanuit landbouw- en natuurgronden respectievelijk 56% en 61% van de landelijke belasting; voor de zware metalen is de bijdrage 13% voor koper, 18% voor zink, 88% voor cadmium en 65% voor nikkel.
De uit- en afspoeling van stikstof en fosfor uit landbouwgronden en natuurlijke bodems wordt niet alleen bepaald door ontwikkelingen met betrekking tot de bodembelasting maar ook door de relatief grote fluctuaties in de jaarlijkse hoeveelheid neerslag.
In de Emissieregistratie worden de cijfers gepubliceerd op basis van de werkelijke weerjaren, waardoor de variatie in neerslag terug is te vinden in de hele tijdreeks. De uit- en afspoeling van stikstof en fosfor is in droge jaren zoals 2018 en 2022 beduidend lager dan in omliggende jaren. In 2022 was 23% van de uit- en afspoeling van stikstof afkomstig van natuurgronden. Voor fosfor was dat 24%.
Voor de landbouw wordt ook een inschatting gemaakt van de erfafspoeling en van de mest die onbedoeld bij het uitrijden in sloten terecht komt. In 2022 was de bijdrage van deze 2 bronnen aan het totaal van de belasting vanuit de landbouw 3,3% voor stikstof en 5,4% voor fosfor.
Een andere kleine bron is de rechtstreekse emissie naar oppervlaktewater vanuit de glastuinbouw. Deze bedraagt 1,0% voor stikstof en 1,2% voor fosfor binnen de totale belasting vanuit landbouw en natuur.
Voor de zware metalen is de uit- en afspoeling doorgerekend voor de reeks tot 2019. Deze cijfers zijn doorgetrokken naar de periode 2020 tot en met 2022. Door maatregelen is de toevoer van metalen naar landbouwbodems afgenomen, onder andere door regelgeving die de gehalten zware metalen in veevoer aan een maximum bindt. Ook worden bij de kunstmestproductie schonere grondstoffen gebruikt.
De daling van de toevoer is niet altijd uit de gepresenteerde cijfers van de belasting van het oppervlaktewater af te lezen, omdat de uit- en afspoeling van metalen uit landbouwgronden en natuurlijke bodems sterk wordt beïnvloed door de neerslaghoeveelheden.
Als de uit- en afspoeling van metalen voor alle jaren wordt berekend voor een meteorologisch gemiddeld jaar, dan is er nauwelijks een trend zichtbaar. Dit komt door de sterke binding van metalen aan de bodem waardoor er een sterk dempende werking is van veranderingen in de bodembelasting.