09-11-2024 JOURE – De meeste inwoners van Fryslân denken dat het klimaat aan het veranderen is en zes op de tien vindt dat iedereen een steentje moet bijdragen om die verandering tegen te gaan. Per generatie verschilt de opvatting wel over wat duurzaam gedrag is. Ouderen bijvoorbeeld – de ‘washandjesgeneratie’ – douchen korter dan jongeren. Jongvolwassenen op hun beurt eten vaker vegetarisch. Dit blijkt uit cijfers van de nieuwe monitor Klimaat en Milieu, die vandaag is gelanceerd.
Inwoners van Fryslân denken dat klimaatverandering voornamelijk door de mens wordt veroorzaakt en in mindere mate dat het (vooral) een natuurlijke verandering is. Die mening verschilt per opleidingsniveau. Hoger opgeleiden vinden vaker dan laagopgeleiden dat het klimaat voornamelijk door de mens verandert. De mate van klimaatbewustzijn lijkt samen te hangen met het zelf hebben ondervonden van (mogelijke) effecten van klimaatverandering zoals hitte en droogte.
Wel de wil, niet de middelen
Zestig procent van de Friezen vindt dat invloed op klimaatverandering begint bij zichzelf. Bijna een kwart (23%) geeft echter aan het zich financieel niet te kunnen veroorloven om duurzamer te gaan leven. Twee derde van de inwoners (66%) wil de problemen rondom klimaatverandering en milieuvervuiling niet doorschuiven naar de volgende generatie.
Variatie in duurzaam gedrag
Inwoners van Fryslân geven op verschillende manieren invulling aan duurzaam gedrag. Zo heeft meer dan de helft zonnepanelen aangeschaft, het dak of de tuin zo groen mogelijk ingericht en laat spullen repareren. De meeste Friezen kopen bewust, kiezen vaak voor energiezuinige apparatuur en scheiden hun afval. Ook bewust gebruik van de auto of zo weinig mogelijk vliegen zijn maatregelen die genoemd worden. Hier zijn opvallende verschillen tussen opleidingsniveau: hoogopgeleiden geven aan zo weinig mogelijk te vliegen (50 procent, tegenover 43 procent gemiddeld), maar bijna een kwart van hen mijdt het vliegtuig ook daadwerkelijk, tegenover 29 procent gemiddeld. Daar staat tegenover dat 31 procent van de hoogopgeleiden bereid is een hogere prijs te betalen voor vervoersmiddelen die het milieu en het klimaat belasten, tegenover 18 procent gemiddeld.
Vlees en vis nog vaak op het menu
De Rijksoverheid zou graag zien dat Nederlanders minder dierlijke producten gaan eten, omdat deze schadelijker voor klimaat en milieu zijn dan plantaardige producten. In Fryslân staan bij de meeste inwoners vlees en vis regelmatig op het menu, voornamelijk omdat ze het lekker en gezond vinden. Bij het kopen van eten houden inwoners er voornamelijk rekening mee dat het eten gezond is (79%), dat het een seizoensgebonden product is (57%) en dat het goedkoop is (42%).
Duurzaam gedrag verschilt per generatie
Voor 65-plussers is het vrij vanzelfsprekend om kapotte kleding te laten repareren (bijna vier op de tien), terwijl jongvolwassenen dat veel minder vaak doen (29%). Zij kopen wel veel vaker tweedehands producten via online platformen (35%). Ouderen doen dan veel minder (65-74 jaar: 7%, 75–plus: 3%). Vooral bij douchegedrag en voedselverspilling zijn er duidelijk verschillen per generatie: jongeren zijn gewend aan dagelijks douchen, ouderen, veelal opgegroeid met een washandje, douchen minder vaak. De meeste jongvolwassenen gooien zo weinig mogelijk voedsel weg, maar voor de oudere generaties is het bijna geen optie.
Dashboard schadelijke stoffen op termijn uitgebreider
De monitor Klimaat en Milieu omvat eveneens een dashboard ‘Stoffen in het milieu’. Dit geeft inzicht in uitstoot van broeikasgassen en fijnstof, en stikstof- en fosfaatuitscheiding. Dit zijn stoffen die een negatieve impact hebben op het klimaat en het milieu, wanneer ze in (te) hoge concentraties aanwezig zijn. Dat geldt overigens voor meer stoffen, waaronder PFAS en bestrijdingsmiddelen. Hiervan zijn echter (nog) geen cijfers beschikbaar die én langjarig worden bijgehouden én die een vergelijking tussen Fryslân en Nederland mogelijk maken. Zodra deze data voorhanden zijn, worden ze toegevoegd aan deze monitor.
Nieuwe monitor Klimaat en Milieu
Planbureau Fryslân introduceert de nieuwe monitor Klimaat en Milieu. Deze monitor laat onder meer zien hoe inwoners van Fryslân denken over klimaatverandering en milieu en hoe duurzaam hun gedrag is. Ook biedt de monitor een eerste overzicht van schadelijke stoffen in het milieu. De monitor wordt elk jaar geüpdatet met de nieuwste cijfers.