06-10-2024 JOURE – Er is een duidelijke kloof tussen de milieu- en klimaatdoelen van de Europese en de landbouwplannen die de lidstaten hebben verwerkt in hun Nationale Strategisch Plannen. Dat is de conclusie van de Europese Rekenkamer na een analyse. De auditors concluderen dat de plannen van de lidstaten geen substantiële groei van de groene ambitie laten zien.
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) voor de periode 2023-2027 biedt de lidstaten flexibiliteit om de groene doelen van de Europese Unie te verwerken in hun nationale plannen. Alle landen maken gebruik van uitzonderingen op de landbouw- en milieuvoorwaarden. Sommige lidstaten voerden minder groene maatregelen in die nodig zijn om geld van de Europese Unie te krijgen, of stelden deze uit.
Met het nieuwe GLB moest aan meer voorwaarden worden voldaan om geld van de Europese Unie te krijgen. Ook kregen de lidstaten meer flexibiliteit bij het toepassen van bepaalde regels en werden er ecoregelingen aan het beleid toegevoegd. Deze regelingen belonen praktijken die gunstig zijn voor klimaat, milieu en dierenwelzijn. Daarnaast bleven in het nieuwe GLB de maatregelen voor plattelandsontwikkeling behouden.
Deze maatregelen en de ecoregelingen verplichten de lidstaten om een minimumpercentage van verkregen subsidies te besteden aan milieu en klimaat. Alle lidstaten hebben dit ook gedaan. De auditors merken echter op dat de plannen niet veel groener zijn dan in de voorgaande periode. Bovendien kan de groene impact van de plannen nog verder afnemen, aangezien sommige voorwaarden na de boerenprotesten van mei 2024 zijn versoepeld. Zo hoeven boeren hun gewassen nu niet meer te roteren om de bodemkwaliteit te verbeteren; voorheen was dit verplicht.
De auditors stellen dat de GLB-plannen niet goed zijn afgestemd op de Green Deal, ondanks dat dit een van de belangrijkste beleidsmaatregelen van de Europese Unie is op het gebied van klimaat en milieu. Lidstaten zijn niet verplicht om de geschatte bijdragen van het GLB aan de streefdoelen van de Green Deal op te nemen in hun strategische plannen.
Volgens de auditors is het enige meetbare streefdoel een toename van de biologische landbouwgrond. Maar het doel van de Green Deal hiervoor tegen 2030 lijkt nauwelijks haalbaar. Uit hun analyse blijkt dat het bereiken van deze streefdoelen voor een groot deel afhangt van maatregelen die buiten het GLB vallen.
Verder benadrukken zij dat het monitoringkader voor het beoordelen van de milieuprestaties van het GLB is vereenvoudigd, maar nog belangrijke elementen mist. Zo kan bij maatregelen gericht op het beperken van emissies, niet worden achterhaald of die emissies ook daadwerkelijk zijn afgenomen. De auditors bevelen daarom aan het monitoringkader te versterken, met duidelijke streefdoelen en resultaatindicatoren om de voortgang te meten.
Meer informatie is te vinden in de publicatie ‘Plannen in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid – Groener maar niet conform de milieu- en klimaatambities van de EU‘.