13-07-2024 JOURE – De arbeidsmarkt koelt af in verschillende sectoren, maar niet in het onderwijs. Het lerarentekort blijft groeien. Naast een tekort in het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs, is er sinds enkele jaren ook een tekort aan docenten in het middelbaar beroepsonderwijs. Wanneer het aantal leerlingen op termijn weer gaat stijgen, wordt het tekort nog groter.
3 oorzaken van het lerarentekort
– Vergrijzing: de afgelopen 10 jaar heeft een grote groep leraren de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Hierdoor steeg het aantal vacatures sterk.
– Onvoldoende instroom: de pabo wordt steeds populairder, maar kan de vraag naar nieuwe leerkrachten niet bijbenen. Bovendien daalt het aantal studenten vanuit de eerste en tweedegraads docentenopleidingen.
– Uitval: startende leraren verlaten het onderwijs vaak weer snel. Voor een deel komt dit door burn-out gerelateerde klachten, die relatief veel mensen in het onderwijs ervaren.
Lerarentekort in heel Nederland
Tot enkele jaren terug was het lerarentekort in het primair onderwijs vooral een probleem in de Randstad. Inmiddels is de arbeidsmarkt in alle 35 arbeidsmarktregio’s (zeer) krap voor leerkrachten in het primair onderwijs. De stedelijke gebieden, zoals Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Almere, ervaren nog altijd de grootste tekorten.
Tekort primair onderwijs neemt eerst af en loopt daarna sterk op
Onderzoeksbureau Centerdata gaat ervan uit dat het lerarentekort in het primair onderwijs op korte termijn kleiner zal worden. Tussen 2024 en 2026 zal het tekort de helft minder zijn dan in 2022. Vanaf 2027 neemt het tekort in het primair onderwijs echter weer flink toe. De verwachting is dat dit in 2032 zelfs 37% hoger is dan in 2022. Dit komt doordat het aantal leerlingen vanaf 2028 weer gaat stijgen. Ook blijft de instroom vanuit lerarenopleidingen dalen.
Specifieke tekortvakken in het vo en mbo
In het voortgezet onderwijs is er momenteel vooral een tekort aan docenten talen (Duits, Nederlands, Frans, Engels en klassieke talen) en exacte vakken (informatica, wis-/natuur-/scheikunde, biologie en techniek). Ook aan docenten lichamelijke opvoeding is een gebrek. Relatief nieuw zijn tekorten in maatschappelijke vakken als economie en maatschappijleer. Centerdata verwacht dat de tekorten de komende jaren verder toenemen in de exacte vakken, Duits, Frans en de klassieke talen. In andere vakken, zoals Nederlands, Engels, economie en maatschappijleer, nemen de tekorten juist wat af.
In het mbo komen de docententekorten grotendeels overeen met die van het voortgezet onderwijs. Denk aan algemene vakken als Nederlands, wiskunde en informatica. Daarnaast zijn er tekorten in specifieke richtingen, zoals techniek, ICT en verpleegkunde/verzorging. Centerdata verwacht dat de tekorten aan docenten in het mbo de komende jaren hoog blijven, maar vanaf 2028 misschien iets af zullen nemen.
Begeleiding, inzet onderwijsassistenten, zij-instromers
De onderwijssector onderneemt verschillende stappen om de tekorten tegen te gaan. Goede begeleiding van beginnende leraren moet de uitval in de eerste paar jaar verminderen. Daarnaast kan de extra inzet van bijvoorbeeld onderwijsassistenten de werkdruk onder leraren verzachten. Wel hangt hun inzet voor een deel af van (tijdelijke) financieringsmogelijkheden, zoals de NPO-middelen en de regeling Werkdrukmiddelen. Daarnaast moeten er meer leraren worden opgeleid. Dit kan onder andere in zij-instroomtrajecten waar UWV bij betrokken is.