09-08-2023 LEEUWARDEN – Het eerste circulaire gemaal van Fryslân is gebouwd in Leeuwarden. Wet startten eind april 2023 met de bouw van het nieuwe poldergemaal Kalverdijkje bij sportpark Kalverdijkje. Bij circulair bouwen draait het om slim gebruik van grondstoffen, producten en goederen, waardoor deze oneindig kunnen worden hergebruikt. Met de komst van het nieuwe gemaal Kalverdijkje zijn de inwoners van de wijk Heegterp ook in de toekomst beschermd tegen wateroverlast.
Het nieuwe gemaal Kalverdijkje vervangt de twee oude, afgeschreven gemalen Schieringerweg en Tolhuis bij sportpark Kalverdijkje. Deze twee gemalen zijn inmiddels gesloopt. De twee peilvakken (een begrensd gebied met een vastgesteld waterpeil) van de gemalen zijn gecombineerd tot een groot peilvlak. Door het samenvoegen van de peilvakken konden we één nieuw gemaal, het Kalverdijkje, bouwen. Het nieuwe gemaal staat vlakbij de plek van het vroegere gemaal Schieringerweg.
Circulair bouwen
Een circulaire werkwijze heeft als doel om afval te gebruiken als grondstof voor nieuwe producten. Door circulair te werken, hoeven geen nieuwe natuurlijke bronnen gebruikt te worden en vermindert de CO2-uitstoot. Hierbij keken we naar de hele keten, dus niet alleen naar materialen. Dat betekent van het ontwerp tot de realisatie van het gemaal.
Bij circulair bouwen komt veel kijken. Zo werd bij gemaal Kalverdijkje zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke en herbruikbare bronnen (materialen). Materialen zijn zo efficiënt mogelijk toegepast en het bouwwerk heeft een lange levensduur. De gebruikte materialen kunnen bij een eventuele sloop van het gemaal weer worden hergebruikt.
Nieuwe werkwijze
In de voorbereiding van dit project trokken we samen op met ingenieursbureau Arcadis en aannemer Dura Vermeer. Samen zijn ideeën opgedaan en keuzes gemaakt voor de bouw van het circulaire gemaal. Gemaal Kalverdijkje is met een capaciteit van zeven kubieke meter per minuut geen fors gemaal. Wij gaan de opgedane kennis uit dit innovatieve project gebruiken voor de bouw van toekomstige bouwwerken.
Keuze van materialen
Het circulaire gemaal Kalverdijkje voldoet aan alle eisen uit deze tijd. Voor dit gemaal is minder materiaal dan bij een standaard gemaal gebruikt. En er zijn zoveel mogelijk (in totaal ongeveer 79 procent) duurzame en tweedehands materialen van gerenoveerde of gesloopte bouwwerken uit het hele land hergebruikt. Zoals grasbetontegels, betonplaten, stalen damwanden en een persleiding. In het gemaal is duurzaam ECO100 beton toegepast. De toepassing van dit cementloos beton, gemaakt met granulaat van vermalen betonpuin, zorgt voor een CO2-besparing van ruim 50 procent in vergelijking met traditioneel beton. Alleen de pomp en elektra van het gemaal zijn nieuw, omdat betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid voorop staan.
Rond het gemaal is de weggegraven grond opnieuw gebruikt en zorgen flauwe taluds ervoor dat er geen walbeschoeiing nodig was.
Minder milieubelasting tijdens bouw
Ook tijdens de bouw is het milieu 58 procent minder belast dan bij de bouw van een traditioneel gemaal. Zo werkte de aannemer met elektrische kranen die minder CO2 uitstoten. Het aggregaat van het gemaal werkte grotendeels op zonnepanelen. Door de onderdelen prefab te plaatsen was de bouwtijd korter en daarmee de CO2-uitstoot minder.
Biodiversiteit
Het gemaal heeft een visvriendelijke pomp, zodat vissen het gemaal veilig kunnen passeren. Om de biodiversiteit te vergroten zijn rondom het gemaal wilde bloemen ingezaaid. Dit is een trekpleister voor insecten zoals vlinders, bijen en wespen. Die zijn op hun beurt weer een voedingsbron voor vogels en andere kleine dieren.
Bijdrage aan duurzame wereld
Het project komt voort uit de landelijke opgave voor waterschappen om in 2050 volledig circulair te zijn. We dragen met de bouw van een circulair gemaal bij aan een duurzame wereld. De verandering van het klimaat heeft een grote invloed op onze taken. De zeespiegel stijgt en door extreme neerslag moet er meer water worden afgevoerd.